BDDK yerli kart TROY’un kullanımını zorunlu kılıp yaygınlaştırmak için yönetmelik değişikliği yapacak. Üç ay şartı içeren değişiklik taslağı bankacılarda “Yaptırımlar mı geliyor?” telaşı yarattı. Erdal Sağlam’ın tahlili: BDDK yerli banka ve kredi kartı TROY’un kullanımını yurt içinde yaygınlaştırmak için yönetmelik değişikliğine hazırlanıyor. Değişiklik ile Visa, Mastercard gibi uluslararası ödeme kartları için Türkiye’de şirket kurma kuralı getirilirken, bankalara müşterilerine TROY’u da sunmaları zorunlu kılınıyor.
Bankaların görüşlerine açılan yönetmelik değişikliği taslağıyla, yurt içinde kullanılan POS cihazlarında tüm kartların işlemlerinin yapılması zorunluluğu da getiriliyor. Bankacılar taslağa ilişkin görüşlerini BDDK’ye gönderdiler ve artacak maliyetlerden memleketler arası kurallara karşıtlığa kadar bir çok sakıncayı açıkça belirttiler.
3 ay unsuru yadırgandı
Bu teknik ve ekonomik itirazların yanısıra, bankacıların yönetmelik değişikliği taslağında en çok yadırgadıkları bahislerden birinin, “yeni yönetmeliğin 3 ay içinde yürürlüğe girme maddesi” olduğunu söyleyebiliriz. Bankacılar bu türlü bir değişikliğin sakıncalı olduğunu lakin uygulamaya sokulsa bile, bunun için en az 2 yıl gerektiği görüşündeler. Bu nedenle de 3 ay üzere kısa bir süreninin neden yönetmelikte yer aldığına şaşırmış durumdalar.
Konuştuğumuz bankacılar bu düzenlemenin teknik ya da ekonomik karar olmaktan çok, “siyasi bir karar” olduğu görüşünü belirttiler. Ayrıyeten kamu yetkililerinin mevzuyla ilgili yaptıkları görüşmelerde, bu kadar kısa müddet belirlenmesine ait olarak, “Rusya’ya yaptırım geldi, Ruslar eldeki kartlarıyla tren bileti bile alamadılar” demeleri ve bunun için hazırlık yapmak gerektiğini söylemeleri de bankacıları ürkütmüş durumda. Bankacılar 6-7 ay sonra seçime gidilecekken, piyasadaki istikrarlar aslında çok kırılgan hale gelmişken, kıymetli açıkları olan, uygun planlanmadığı belirli bir düzenlemenin gündeme getirilip, bu da yetmezmiş üzere 3 ay üzere kısa bir müddet verilmesini, “Gelebilecek yaptırımlara karşı bir hazırlık çabası hissediyoruz” biçiminde değerlendirdiler. Bu durum bankacılarda, “zaten Rusya ile son dönemdeki ticari ilişkiler nedeniyle sürekli gündemde olan yaptırımlar konusunda kamu yönetiminde bir korku olduğu” izlenimi yarattı.
Bankaların itirazları
BDDK’nın yönetmelik değişikliği için “Bu haftaki Kurul toplantısında konunun ele alınıp karar bağlanacağı” konuşuluyor. Lakin bankaların itirazlarının çok kapsamlı olmasının da tesiriyle, bu kadar kısa müddette sonuca bağlanamayacağı, çalışmaların bir müddet daha devam etmek zorunda kalınacağı yorumları yapılıyor.
Bankaların yönetmelik taslağına ait olarak çok ayrıntılı bir görüş sunduklarını öğrendik. Özet olarak; bankaların bu türlü bir düzenlemenin kredi ve banka kartlarındaki maliyetlerini çok artıracağı, mevcut şirketlerle yapılmış mutabakatlar nedeniyle tazminat ödemek zorunda kalacaklarını, tüm markaların birebir kart üzerinde bulunmasının hem teknik olarak, hem de gereken yonganın temini açısından zahmet yaratacağını söylüyorlar. Bunun yanında Türkiye’de gelip şirket kurmaları kuralı getirilirken, TROY için mütekabiliyet temeli nedeniyle, yurt dışında çok sayıda şirket kurma zaruriliği gelebileceği, yanısıra bu zorlamaların Dünya Ticaret Örgütü DTÖ kurallarına karşıtlık oluşturabileceği yolunda da tenkitler bulunuyor. Bankacılar, yönetmelik değişikliğiyle getirilen “bankalar yerine kullanılacak kart markası seçiminin müşteriye bırakılması” nın bankalar açısından kıymetli problemler doğurabileceğini belirtiyorlar.
Karşı görüş
Özet olarak bankaların BDDK’nın bu yönetmelik değişikliğine bir çok açıdan karşı çıktıklarını görüyoruz. Buna karşılık böyle bir düzenlemenin uygulamaya konmasında gecikildiğini belirten sektör uzmanları da var. Kredi ve banka kartları konusunda deneyimli bir sektör uzmanı, “Bankaların yıllar önce TROY ‘u kullanmak için adım atmaları gerekiyordu yapmadılar, artık bu türlü bir zarurî uygulama ile karşı karşıya kaldılar” dedi. Uzman Visa, Mastercard gibi şirketlerin Türkiye’de temsil ofisleriyle çalıştıklarını, kurumsal ve bireysel vergi muafiyetleri bulunduğunu, Türkiye’de şirket kurmalarının yerinde olacağını, zaten başka ülkelerde bu tür şirketleri kurduklarını söyledi. Teknik olarak da büyük zorluklar çıkacağına inanmadığını kaydeden aynı uzman, “Şurası açık ki; haklı bir değişiklik olsa bile, zamanlaması ve mevcut ortam nedeniyle eza çıkması kaçınılmaz olur” şeklinde konuştu. Ardından da “Düzenleyici otorite ve dal bu durumda olunca tartışmalar, kararlar ve düzenlemeler doğal olarak sağlıklı olmuyor, olamıyor” halinde konuştu.
TROY’un hikayesi
2014 yılında bankalarca ortak kurulan TROY, geçen 8 yıl boyunca yaygın uygulama imkanı bulamadı. Gelinen noktada sektör içinde sadece, işlem adedi açısından yüzde 2, işlem hacminde ise yüzde 1.7’lik pazar hissesine sahip.
Bankalararası Kart Merkezi A.Ş. (BKM) tarafından kurulan ve işletilen TROY’un sahipliği, geçtiğimiz yıl ayrı bir şirket kurulup Merkez Bankası’na geçti. TROY hakkında kendi dökümanlarından aktaracağımız özet bilgi şöyle:
“TROY, Bankalararası Kart Merkezi A.Ş (BKM) tarafından kurulan ve işletilen, Mastercard, Visa üzere milletlerarası kartlı ödeme şemalarına yerli bir alternatif olabilecek, kartlı ödeme sistemidir/şemasıdır.
Banka kartı, kredi kartı ve ön ödemeli kartların sağ alt köşesinde yer alan, alışveriş yapmayı ve ATM’den para çekmeyi sağlayan teknolojik altyapı ve Türkiye’nin birinci ve tek ödeme formülü markasıdır. TROY yurtiçinde tam bağımsız olup yurtiçi süreçler büsbütün TROY’un yönetimindedir.”
TROY nasıl geliştirildi?
TROY, BKM çatısı altında yer alan üyelerin desteği ile BKM Yönetim Kurulu’nca 26 Haziran 2014 tarihinde alınan karar doğrultusunda Türk mühendislerince hayata geçirilmiş ve 1 Nisan 2016 tarihinden bu yana yurtiçindeki POS ve ATM terminallerinde yüzde 100 kabulü sağlanarak faaliyetlerine başlamıştır.
TROY, kuruluşunda teknolojiyi sıfırdan yazmak yerine pazara süratli giriş için bağımsızlık unsuruna uygun formda teknik spesifikasyonları ve operasyonel kuralları Discover’dan lisanslama yapmıştır.
Discover’ın alanda kendini uyumluluk açısından kanıtlamış ve tedarikçiler tarafından eser geliştirilmede başarılı formda kullanılmış teknik spesifikasyonları ve operasyon kuralları “white label” olarak süresiz biçimde lisanslanmıştır.
Lisanslama yapılırken bilhassa dikkate alınan bağımsızlık unsuru doğrultusunda, lisanslanan eserler ve tüm geliştirmeler için daima ve geri alınamaz kullanım hakkı alınmış, ayrıyeten bu lisans ile çıkarılan eserlerin Türkiye ve KKTC’de sınırsız kullanımı sağlanmıştır.
2021’de Türkiye’nin Ödeme Yöntemi TROY üyeleri, 1 Banka 3 yeni Elektronik Para Kuruluşu’nun katılmasıyla, 27’si Banka, 11’i Elektronik Para Kuruluşu olmak üzere toplam 38’e yükselmiştir. TROY ürün çeşitliliği de 2021 yılında artış göstermiştir ve üyelerden 23’ü banka kartı/ön ödemeli kart, 11’i kredi kartı ve 13’ü de temassız özellikli eserlerini kullanıcılarına sunmaktadır.
TROY’un sahibi kimdir?
BKM, TROY faaliyetleri için 31 Mart 2016 tarihinde BDDK’dan kartlı sistem kurmak üzere faaliyet müsaadesi almıştır. Kurucusu BKM olan TROY’un sahipliği BKM hissedarlarına aittir.
24 Haziran 2021 tarihinde Şirket’in yüzde 100 sahipliği olan Troy Ödeme Prosedürü Anonim Şirketi kurulmuştur. Şirketin ödenmiş sermayesi 50.000 TL’dir.
TROY kart adet ve hacimleri nedir?
Mayıs 2017’de tüketici lansmanı yapılan TROY fiili olarak yaklaşık olarak 5 yıldır faaliyet göstermektedir.
2022 Ağustos sonu prestijiyle TROY logolu kartlar 12.3 milyon adede ulaşmıştır ve bu adet yüzde 4’lük pazar payını temsil etmektedir.
Son 12 ay içerisinde TROY logolu kartlarla yapılan işlem adedi 221 milyon, işlem hacmi ise 69 milyar TL olmuştur. Bu rakamlar da işlem adedinde yüzde 2, işlem hacminde ise yüzde 1.7’lik pazar hissesini temsil etmektedir.”
